جوان آنلاین: اخیراً برنامه پانورامای بی‌بی‌سی گزارشی شوکه‌کننده از جنایات سربازان انگلیسی در عراق و افغانستان منتشر کرد که اگر از سوی رسانه دیگری به غیر از این بنگاه خبرپراکنی منتشر می‌شد، ممکن بود به راحتی مانند دیگر گزارش‌ها به حاشیه رانده و فراموش شود ولی این بار مسئله کمی متفاوت شده است. بی‌بی‌سی‌فارسی در خبری با اشاره به اینکه افراد گفت‌و‌گو‌کننده با برنامه پانورامای بی‌بی‌سی اعضای پیشین نیرو‌های ویژه بریتانیا هستند که پس از سال‌ها سکوت، روایت‌هایی عینی از جنایات جنگی همرزمان‌شان در عراق و افغانستان ارائه می‌دهند، خاطرنشان می‌کند این سربازان توصیف کردند که شاهد بوده‌اند اعضای واحد اس‌ای‌اس (سرویس ویژه هوایی بریتانیا) افراد غیرمسلح را در خواب به قتل رسانده و بازداشتی‌های دست‌بسته از جمله کودکان، را اعدام کرده‌اند، حتی در این گزارش به نقل از یکی از همین سربازان، نقل شده است: «آنها پسری کم‌سن را دستبند زدند و به ضرب گلوله کشتند. او به وضوح یک کودک بود، حتی نزدیک به سن جنگیدن هم نبود.» این سرباز سابق گفته است کشتن افراد بازداشت‌شده به روالی عادی تبدیل شد. انتشار این گزارش واکنش‌های مختلفی را در پی داشته است از جمله آنها ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد برای افغانستان است که با اشاره به این افشاگری‌های جدید درباره جنایات نیرو‌های ویژه انگلیس در افغانستان، خواستار پاسخگویی و عدالت برای قربانیان و خانواده‌های آنان شد. با وجود همه اینها باید توجه داشت که این اولین بار نیست این نوع گزارش‌ها در خصوص جنایات سربازان انگلیسی در این کشور منتشر می‌شود، هرچند گزارش اخیر رسمی‌تر است ولی پیگرد قانونی جنایتکاران انگلیسی در این کشور و در مجامع بین‌المللی هنوز در هاله‌ای از ابهام است. در گفت‌وگوی «جوان» با مسعود شجره، رئیس انجمن حقوق‌بشر اسلامی در لندن راهکار‌های پیگیری حقوقی این جنایات و همینطور سازوکار نظام قضایی انگلستان برای برخورد با موارد مشابه مورد بررسی قرار گرفته است.
ما پیش از این هم چنین افشاگری‌هایی را در خصوص نیرو‌های ویژه انگلیسی در رسانه‌ها داشتیم، جریان آنها چه بود و به کجا رسید؟
بله قبل از این چنین مواردی را داشتیم و برخی از وکلا نیز شروع کرده بودند پرونده‌های حقوقی علیه دولت انگلیس را در این خصوص دنبال می‌کردند ولی بعداً دولت انگلیس به راحتی اعلام کرد اینها فقط دنبال این هستند که برای خودشان کسب درآمد کنند و جلوی شکایت افرادی را که در عراق به آنها صدمه زده شده بود، گرفتند و حتی چند تا از این شرکت‌های وکالتی نیز ورشکسته شدند و دفتر خود را بستند، یعنی اینکه چنین افشاگری‌هایی هرچند وقت یک‌بار پیش می‌آید، در آن شکی نیست، البته الان هم شکی نیست که تمام کشور‌هایی که در عراق و افغانستان فعالیت‌های نظامی داشتند مانند امریکا، انگلیس و ... این افراطی‌گری‌ها و جنایات را انجام داده بودند.
آیا نمی‌شود از نظر بین‌المللی این جنایات را مورد پیگرد قرار داد؟
از نظر قوانین بین‌المللی دنبال کردن این نوع پرونده‌ها خیلی کار مشکلی است، این نوع پرونده‌ها در خان اول باید در خود کشور‌ها مطرح و دنبال شود و اگر کشور‌ها بیایند جلوی این پرونده‌ها را بگیرند یا روی سیستم‌های حقوقی و شرکت‌های وکالتی فشار بیاورند، این کار مشکل‌تر می‌شود. در حقیقت ما طی ۲۰ سال گذشته شاهد بودیم که روزبه‌روز یکسری سازوکار‌های پیگیری حقوقی چه درباره جنایاتی که شهروندان انگلیسی انجام داده‌اند و چه جنایاتی که از سوی شهروندان غیرانگلیسی انجام شده و در حال سفر به انگلستان هستند، صورت می‌گیرد. الان قوانین را در خصوص غیرانگلیسی‌هایی که به انگلیس سفر می‌کنند، عوض کرده‌اند. تا پیش از این هرکسی می‌توانست به پلیس شکایت کند، مدارک ارائه می‌داد و اشخاص دستگیر می‌شدند، خود ما چنین حرکتی را علیه وزیر امورخارجه صهیونیست‌ها انجام دادیم و وقتی که به انگلیس آمد حتی به او اجازه ندادند از هواپیما پیاده شود، چون باید دستگیر می‌شد و همان موقع او را برگرداندند ولی بعد قوانین را عوض کردند و گفتند برای این نوع، چنین چیزی کفایت نمی‌کند و باید از وزیر هم اجازه بگیرید، بنابراین الان ما پرونده‌هایی داریم هماهنگ می‌کنیم که اینها مخصوصاً در خصوص سرانی که الان در سوریه ریاست دارند، دنبال شود.
قبلاً وقتی این نوع گزارشات در خصوص جنایات انگلستان منتشر می‌شد به بهانه کمبود شواهد رد می‌شد اکنون که بی‌بی‌سی به عنوان یک رسانه رسمی چنین گزارشی را منتشر کرده آیا جایگاه حقوقی در خصوص آن قابل تصور است؟ طبیعتاً وقتی چنین اخباری منتشر می‌شود یا باید تکذیب شود یا اینکه مورد رسیدگی قضایی قرار گیرد.
ابتدا این مدارک باید دست کسانی باشد که می‌توانند شاکی باشند و کسانی که می‌توانند شاکی باشند، باید خانواده‌ها و نزدیکان این افراد باشند، یعنی باید ثابت کنند از این رفتار صدمه شخصی دیده‌اند.
یعنی دولت افغانستان یا عراق نمی‌تواند به این پرونده‌ها ورود پیدا کند؟
خیر، خود افراد باید ثابت کنند که به آنها صدمه وارد شده است. ممکن است ارگانی باشد که از طرف تمام مردم ورود پیدا کند ولی باید آن هم آسیب را اثبات کند. مسئله بعدی این است که یک شرکت حقوقی حاضر باشد این کار را دنبال کند، الان مخصوصاً در چهارپنج سال گذشته آنقدر فشار روی وکلایی که این‌طور پرونده‌ها را حاضر هستند انجام دهند، وارد کرده‌اند که واقعاً یافتن وکیل در این خصوص نیز سخت شده است. مثلاً همین چند ماه پیش یکی از همکاران سابق من پرونده‌ای را مطرح کرده بود برای اینکه نام حماس را از فهرست تروریستی خارج کند، بالاخره این مسئله یک کار حقوقی است و اصلاً در خود قانون آمده که این مسئله حقوقی است و در دادگاه می‌شود در این خصوص دعوا طرح کرد، حالا این وکیل روزی ۳۰ تا ۴۰ تهدید به کشتن دریافت می‌کند. وزرا و وکلای مجلس گفته‌اند که باید پروانه وکالت وی باطل شود. اینها از یک طرف می‌گویند مسائل حقوقی و دادگاه از سیاست جداست و از طرف دیگر علیه قوانین خودشان فشار‌هایی را وارد می‌کنند و حتی گفته‌اند باید او را از مملکت اخراج کنید.
چه کسانی این فشار‌ها را وارد می‌کنند؟
نمایندگان مجلس و وزرا، از هر دو حزب کارگر و محافظه‌کار هستند. این فشار‌ها آنقدر افزایش پیدا کرده است که شرکت بیمه ایشان بیمه این وکیل را لغو کرده بود، حتی گفته‌اند تابعیتش باید لغو شود، در حالی که خودش ایرلندی است و حدود ۲۰ سال است در انگلستان زندگی می‌کند و حتی همسر وی نیز انگلیسی است. در هر صورت هرچند این رفتار پایه حقوقی ندارد ولی پایه‌های سیاسی دارد. وقتی شما فردی را روزی ۴۰ بار تهدید می‌کنید که تو را می‌کشیم یا بمب در خانه او می‌گذارند بالاخره به فرد فشار وارد می‌شود، اینها از همه کار‌های غیرقانونی دارند استفاده می‌کنند و فشار‌ها را می‌آورند تا از فعالیت‌های حقوقی که دولت‌ها و سیستم‌ها طالب آن نیستند، جلوگیری کنند.
بالاخره خود اروپایی‌ها مدعی هستند سیستم حقوق بشری بالاتری از بقیه سیستم‌های دنیا دارند و اگر فردی حتی در دادگاه‌های کشور خودشان هم به نتیجه نرسد، می‌تواند در دادگاه حقوق بشر اروپا و ... شکایت کند. چقدر این موضوع برای پرونده جنایت سربازان انگلیسی قابل انجام است؟
سیستم اینگونه سازماندهی شده است ولی اینها دارند علیه سیستم خودشان اقدام می‌کنند. الان همین وکیل آقای فهد انصاری وقتی با او صحبت می‌کردم، می‌گفت من می‌دانستم که اینها با من اینگونه خواهند کرد و حتی با خانمم و خانواده‌ام مشورت کردم و به آنها گفتم ممکن است زندگی ما از درآمد گرفته تا دیگر مسائل با مشکلات زیادی روبه‌رو شود ولی وضعیت ما از وضعیت کودکان غزه بدتر نمی‌شود، بنابراین وظیفه داریم این کار را انجام دهیم.
یعنی تمام سازمان‌های حقوق بشری و حقوق بشردوستانه که در دنیا و اتحادیه اروپا وجود دارد باز نمی‌توانند پاسخگوی فشار‌های اینها باشند؟
همه اینها هست ولی اینها فشار‌های عجیبی را می‌آورند، مثلاً هفت‌هشت نفر از وکلای اعیان انگلیس که یکی از آنها حتی نماینده مجلس اعیان انگلیس و از اعضای حزب کارگر است، همگی اخطاریه‌ای از دولت انگلیس دریافت کردند که دولت امریکا می‌خواهد شما را تحریم کند و در حال برنامه‌ریزی برای تحریم شماست، برای اینکه شما به دیوان کیفری بین‌المللی در خصوص پرونده نتانیاهو مشاوره دادید، یعنی اینها حتی به کسی که چنین جایگاه حقوقی در مجلس اعیان انگلستان دارد هم اخطار می‌دهند که در معرض دستگیری هستی.
خب اینها مربوط به اسرائیل است و اکنون اکثر دولت‌های غربی از جنایات صهیونیست‌ها حمایت می‌کنند ولی این اتفاقی در مورد جنایت انگلیسی‌ها در عراق و افغانستان است و شاید انتظار است انگلیسی‌ها برای حفظ سیستم حقوقی خود و با توجه به سازوکار حقوق بشری اروپا چنین جنایتی را مورد پیگرد قرار بدهند.
شما وقتی که از جنایت رفیقت اینگونه حمایت می‌کنی مشخص است که در مورد جنایت خودت بیشتر از جنایتکار حمایت خواهی کرد.
یعنی شما هیچ امیدی در این خصوص ندارید؟
ما نباید ناامید باشیم و واقعاً در اسلام یک مؤمن هیچ وقت ناامید نمی‌شود ولی واقعاً فضای وحشتناکی حاکم است و در این فضا طاغوتیانی که این جنایت‌ها را می‌کنند با این فضاسازی می‌خواهند از فاش شدن جنایات خود جلوگیری کنند، از طرف دیگر برای ما نیز واقعاً امکاناتی وجود ندارد و هیچ کسی نیست که حاضر شود کمک مادی، حقوقی یا معنوی کند تا انسان بتواند این پرونده‌هایی که مثال زدم را جلو ببرد، چون وقتی این راه‌ها را می‌بندند، کار‌ها را هزینه‌دار و مشکل‌دار می‌کنند. بالاخره برخی از هزینه‌ها، هزینه‌های شخصی است ولی یکسری از هزینه‌ها نیز هزینه‌های مادی است.
هیچ کمکی نمی‌توان بیرون از سیستم انگلیس گرفت، مثل اینکه حقوقدانان داخل کشور به نحوی بیایند و کمک کنند؟
حقوقدانان داخل کشور سیستم آنها را نمی‌شناسند، همانطور که حقوقدانان انگلیسی با سیستم ما آشنایی ندارند و نمی‌توانند به حقوقدان‌های ایرانی کمک کنند ولی از سوی دیگر ببینید چقدر صهیونیست‌ها فعال هستند، حتی اگر نمی‌توانند کمک حقوقی انجام دهند تا جایی که می‌توانند انواع ابزار‌های مالی، معنوی و ... خود را پای کار می‌آورند و حتی اجازه نمی‌دهند ما بتوانیم نتانیاهو را به دادگاه بیاوریم.
